بخش اول : تكاليف وكيل در مقابل موكل

ماده 1- وكيل بايد حتي المقدور قبل از طرح دعوي يا شكايت ، تلاش نمايد موضوع از طريق صلح و سازش و يا داوري خاتمه يابد .

ماده 2- وكيل نبايد با تظاهر به داشتن اعتبار يا نفوذ نزد مراجع قضائي يا اداري ، موجبات تشويق مراجعه كنندگان را به تفويض وكالت به خود فراهم نمايد .

ماده 3- وكيل بايد در بيان توانايي علمي و عملي خود نسبت به موضوع وكالت و نيز در برآورد هزينه هاي دادرسي و هم چنين احتمال پيشرفت دعوي صادق باشد و نبايد مراجعه كنندگان به خود را تحريض به طرح دعوي ناروا بنمايد .

ماده 4- وكيل نبايد وكالت دعوايي را كه حسب درجه بندي وكلاصلاحيت لازم را براي انجام آن ندارد بپذيرد.

ماده 5- وكيل بايد استقلال حرفه اي خود را در مقابل موكل حفظ نمايد . او نبايد در هيچ شرايطي بر حسب خواسته وي يا به منظور جلب منافع بيشتر او ، اقدامي نمايد كه بر خلاف شرافت و درستكاري وكيل است .

ماده 6- وكيل بايد حداكثر تلاش خود را براي تامين منافع قانوني موكل در امر موضوع وكالت مصروف دارد.

ماده 7- وكيل بايد در جريان تنظيم اسناد و قراردادهاي حقوقي براي افرادي كه متفقاً به وي مراجعه مي نمايند ، رعايت موازين حقوقي را در حفظ حقوق اطراف قرارداد بنمايد .

ماده 8- وكيل نبايد در يك امر مورد اختلاف ، به طرفين دعوي نظر مشورتي بدهد مگر اينكه نظرات مشورتي وي در جهت ايجاد سازش بين طرفين باشد .

ماده 9- وكيل نمي تواند بعد از استعفا يا معزول شدن يا انتفاء وكالت ، از طرف مقابل دعوي يا شخص ثالث در آن دعوي يا دعاوي مرتبط با آن قبول وكالت نمايد . او بايد در هر حال رعايت امانت را در حفظ حقوق موكل بنمايد .

ماده 10- وكيل بايد اسراري كه به اقتضا شغل وكالت از آن مطلع شده است و هم چنين اسرار مربوط به حيثيات و شرافت و اعتبار موكل را حفظ نمايد .

ماده 11- وكيل نبايد نسبت به موضوعي كه قبلاً به واسطه داشتن سمت قضائي يا حكميت يا كارشناسي در آن اظهار نظر كرده است ، قبول وكالت نمايد .

ماده 12- وكيل نمي تواند ، موضوع دعوي موكل را به طور ساختگي به هر نحوي به خود انتقال دهد در صورت وقوع چنين امري ، دعوي وي در مراجع قضائي قابل استماع نخواهد بود

ماده 13- وكيل نبايد عليه وزارتخانه و سازمان دولتي يا عمومي يا هر نهاد ديگري كه سمت مشاوره آنها را دارد ، قبول وكالت نمايد و يا به افرادي كه با اين نهادها اختلاف حقوقي دارند ، نظر مشورتي بدهد .

ماده 14- وكيلي كه تصميم به قطع همكاري با موكل را دارد ، بايد قبل از استعفا او را مطلع سازد به طوري كه فرصت انتخاب وكيل ديگري براي موكل باشد .

ماده 15- وكيل بايد در صورت زايد بر تعرفه بودن حق الوكاله بر مبناي صعوبت و حجم كار و ارزش واقعي دعوي و ميزان وقتي كه براي تدارك دفاع از موكل مصروف مي دارد با رعايت انصاف قرارداد حق الوكاله تنظيم نموده و نسخه دوم آن را تسليم موكل نمايد .

ماده 16- وكيل نبايد حق الوكاله خود را بر مبناي مشاركت در خواسته دعوي تعيين كند . منظور از مشاركت در خواسته ، توافق بين وكيل و موكل قبل از حصول نتيجه نهايي از دعوي است كه موكل متعهد مي گردد بعد از صدور حكم ، بخشي از نتيجه دعوي را كه مي تواند وجه نقد يا بخشي از موضوع دعوي باشد به وكيل‌بدهد.

تبصره – تعيين حق الوكاله به ماخذ معادل ارزش خواسته ، مشاركت در خواسته تلقي نمي شود .

ماده 17- مشاركت وكيل با اشخاص فاقد پروانه معتبر وكالت در قرارداد حق الوكاله ممنوع است .

ماده 18- وكيل نمي تواند ضمن قرارداد حق الوكاله ، هزينه دادرسي دعوي را نيز متقبل شود .

ماده 19- وكيل نبايد قبل از تنظيم وكالتنامه قرارداد حق الوكاله با موكل تنظيم كند و وجهي از وي دريافت نمايد .

ماده 20- وكيل نبايد قرارداد حق الوكاله را بدون رضايت موكل به ديگري انتقال داده يا چنين انتقالي را بپذيرد.

ماده 21- وكيل نبايد زايد بر حق الوكاله و شرايطي كه به تراضي تعيين گرديده است ، وجهي از موكل مطالبه نمايد و نيز در مواردي كه قرارداد در بين نباشد ، زايد بر تعرفه وجهي بابت حق الوكاله يا هزينه هاي ديگر از وي اخذ كند.

ماده 22- وكيل بايد در قبال اخذ وجه يا اصول اسناد مربوط به موكل ، رسيد بدهد .

ماده 23- دريافت هر وجه يا مالي از موكل علاوه بر حق الوكاله و هزينه هاي دادرسي يا گرفتن سند رسمي يا غير رسمي به هر اسم و هر عنوان ولو به عنوان وجه التزام ممنوع است .

ماده 24- وكيل بايد ليست كامل و دقيقي از تمام هزينه هاي انجام شده را در جريان دعوي حسب درخواست موكل به وي تسليم نمايد .

ماده 25- وكيل بايد اموال و سپرده هاي وصولي به نام موكل را در اولين فرصت در قبال اخذ رسيد به موكل مسترد نمايد .

ماده 26- وكيل بايد پس از ابلاغ حكم يا قرار يا اخطاري كه مستلزم انجام امر يا پرداخت هزينه اي از طرف موكل است ، موضوع را به موكل يا متصدي امر او اطلاع دهد .

ماده 27- هرگاه وكيل پس از صدور حكم يا در موقع ابلاغ دادنامه غير قطعي به وي ، بخواهد استعفا دهد ، بايد نسبت به دادنامه مزبور ولو ناقص تجديد نظر خواهي كند سپس مراتب استعفاي خود را كتباً به اطلاع موكل برساند .

بخش دوم : تكاليف وكلا نسبت به مراجع قضائي

ماده 28- وكيل مكلف است در جلسات دادرسي حضور يافته و يا لايحه بفرستد ، جز در مواردي كه در ماده 41 قانون آئين دادرسي مدني دادگاه هاي عمومي و انقلاب مصوب سال 79 پيش بيني شده است .

ماده 29 – وكيل بايد وكالت هاي معاضدتي و تسخيري را كه از سوي مراجع قضائي به وي ابلاغ مي شود در حدود قوانين و نظارت بپذيرد .

ماده 30- وكيل نبايد به طور مستقيم يا غير مستقيم براي رد قاضي يا حكم يا طرف مقابل ، يا به منظور تطويل دادرسي به وسايل خدعه آميز متوسل شود .

ماده 31- وكيل بايد در دفاع شفاهي يا كتبي خود رعايت احترام و نزاكت را نسبت به اعضاي دادگاه و اشخاصي كه در دادرسي شركت دارند بنمايد .

ماده 32- وكيل نبايد موجب اختلال در نظم جلسه دادرسي شود .

ماده 33- وكلائي كه داراي رتبه قضايي بوده اند نبايد به مدت سه سال در آخرين شهر محل خدمت خود مستقيماً به وسيله وكيل ديگر قبول وكالت نمايند. 

ماده 34- وكيل نمي تواند در غير محلي كه براي آنجا پروانه وكالت دريافت كرده است دفتر وكالت تاسيس نمايد يا عملاً فعاليت وكالتي خود را در محل ديگري متمركز كند

ماده 35- وكيل بعد از انقضاء مدت اعتبار پروانه وكالت بدون تمديد آن حق قبول وكالت ندارد .

ماده 36- وكيل نبايد براي حضور در جلسات مراجع قضائي به معاذير غير واقعي متوسل شود .

ماده 37- وكيل بايد از طرف دعاوي يا شكاياتي كه علم به واهي بودن آنها دارد يا بايد داشته باشد خود داري نمايد همچنين نبايد وكالت تعقيب يا دفاع چنين دعاوي را بپذيرد.

ماده 38- وكيل نبايد به هيچ وجه شاهدي براي بيان شهادت كذب يا اظهارات ناصحيح تشويق نمايد

ماده 39- وكيل بايد حافظ استقلال نظام قضائي كشور بوده و در جهت اعتلاي آن مشاركت نمايد . او بايد از هر گونه تشبث خود داري كند .

ماده 40- وكيل نبايد عاملاً به قاضي يا كارشناس يا اشخاصي كه به ترتيبي كه در رسيدگي قضايي به دعوي يا شكايت نقش دارد ، اطلاعات غير واقعي يا شبه انگيز بدهد .

ماده 41- وكيل بايد براي جلوگيري از هر گونه اقدام غير قانوني توسط همكاران ، كارآموزان و كاركنان شاغل در دفتر خود نسبت به اعمال آنها نظارت داشته باشد .

ماده 42- وكيل بايد در انجام امور وكالتي خود مفاد سوگند وكالتي خود را رعايت نمايد .

ماده 43-در صورتي كه وكيل يا همسر وي با دادرس ، دادستان يا بازپرس قرابت نسبي يا سببي تا درجه سوم از طبقه سوم داشته باشد ، بايد مستقيماً يا با واسطه ازقبول وكالت دعاوي يا شكايت مطروحه نزد مقامات مزبور خودداري نمايد .

بخش سوم : تكاليف وكيل نسبت به كانون وكلا

ماده 44- وكيل بايد از اشتغال به كار ديگري كه منافي شغل وكالت است خودداري نمايد و از ارتكاب اعمال و رفتاري كه مغاير شان وكيل است اجتناب كند .

ماده 45- وكيل بايد از تجاهر به استعمال مشروب و مواد مخدر اجتناب نمايد .

ماده 46- وكيل نبايد به وسايل فريبنده تحصيل وكالت كند .

ماده 47- وكيل بايد در جريان اخذ پروانه وكالت يا كارآموزي ، در مورد سوابق خود اطلاعات واقعي به كانون بدهد و چنانچه بعد از اخذ پروانه فاقد يكي از شرايط لازم براي تحصيل آن گردد ، ظرف ده روز از تاريخ فاقد شدن ان شرط ، پروانه خود را تسليم كانون نمايد .

ماده 48- وكيل بايد وكالت معاضدتي و نيز اموري كه حسب اجراي مديريت كانون به وي محول شده با علاقه مندي انجام دهد و از جريان كار مرجوعه حسب مورد ، مديريت كانون و دايره معاضدت را مطلع نمايد .

ماده 49- وكيل بايد كليه اوراق ارسالي از طرف كانون را اعم از نامه ، اخطار ، كيفرخواست و دادنامه و غيره كه بوسيله مامور يا پست فرستاده مي شود به محض ارائه قبول كرده رسيد بدهد .

ماده 50- وكيل بايد در مورد موعد قانوني به شكايتهاي انتظامي پاسخ دهد و حسب دعوت دادسرا ، در آنجا حضور يابد .

ماده 51- وكيل نبايد از قبول سرپرستي كارآموزاني كه توسط كانون به وي معرفي مي شود امتناع نمايد .

ماده 52- وكيل بايد از تبليغ در مجلات و روزنامه ها و اوراق چاپي يا دست نويس براي جلب موكل خودداري كند.

ماده 53- وكيل نبايد به هيچ وجه خود را بالاتر از پروانه اي كه دارد معرفي نمايد .

ماده 54- وكيل نبايد براي تحصيل وكالت ، ايجاد وسايط نمايد و در صورت معرفي موكل به همكاران وجهي از آنان مطالبه كند .

ماده 55- وكيل نبايد بيش از 2 سال در تمديد پروانه وكالت خود اهم از اينكه قبول وكالت كرده باشد يا خير ، تاخير نمايد .

ماده 56- وكيل بايد نشاني محل سكونت دفتر خودرا كتباً به كانون اطلاع دهد و در صورت تغيير نشاني ، ظرف 24 ساعت مراتب را به اطلاع كانون برساند .

ماده 57- وكيل بايد حداقل سه روز در هفته و هر روز به مدت سه ساعت در دفتر وكالت خود براي پذيرش مراجعين حضور داشته باشد .

ماده 58- وكيل بايد كليه مكاتبات خود را با استفاده از سربرگي كه حاوي نام و نام خانوادگي ، درجه وكالت ، نشاني دفتر ، شماره تلفن ، شماره عضويت به كانون مربوطه وي باشد انجام دهد و از قيد عناوين شغلي سابق و فعلي خود در آنها اجتناب نمايد .

ماده 59- وكيل بايد براي حفظ سوابق دعاوي موكلين خود داراي دفتر ثبت پرونده ها و بايگاني منظم باشد .

ماده 60- وكيل بايد در صورت تعليق موقت يا تقليل درجه ، به درخواست دادسراي انتظامي بلافاصله پروانه وكالت خود را به كانون تحويل دهد تا حسب مورد تا پايان مدت تعليق، ضبط و يا مراتب تقليل درجه در آن قيد شود .

ماده 61- وكيل بايد كليه نظاماتي را كه حسب مورد مديريت كانون متبوعه يا اتحاديه كانون هاي وكلا در ارتباط با وظايف آنان تصويب مي نمايند ،‌رعايت نمايند .

ماده 62- وكيل بايد تعهدات مالي خودرا نسبت به كانون وصندوق حمايت در سر رسيد مقرر ايفا نمايد .

بخش چهارم : تكاليف وكيل نسبت به طرف دعوي و وكيل وي

ماده 63- وكيل نبايد اسرار طرف مقابل را كه به اعتبار امر وكالت از آن آگاه شده است ، افشا نمايد .اين امر مانع نخواهد بود كه در صورت ضرورت در موارد مرتبط به هنگام طرح يا دفاع از دعوي به آن استناد نمايد .

ماده 64- وكيل نبايد بدون اطلاع وكيل طرف مقابل ، با موكل وي مستقيماً‌مذاكره نمايد .

ماده 65- وكيل جز در مواردي كه از وكالت استعفا مي دهد ، نبايد بدون عذر موجه دادخواست تجديد نظرخواهي ناقص تسليم دادگاه نمايد .      

برگرفته از: كتاب مسئوليت مدني وكيل دادگستري ، چاپ دوم ، نوشته دكتر نصراله قهرماني